Posiadanie pięknego obrusu, pięknej zastawy, kwiatów w wazonie i dodatków pasujących do siebie kolorystycznie to nie wszystko. Pięknie nakryty stół jest miły dla oka i stanowi fantastyczny wstęp do konsumpcji dań. O perfekcyjnym nakryciu stołu, zgodnym z zasadami savoir-vivre myśli każdy gospodarz przyjęcia – bez znaczenia czy jest to obiad w rodzinnym gronie czy wystawne przyjęcie. Znajomość zasad nakrywania do stołu i ułożenia sztućców bardzo ułatwia zadanie i chroni przed niezręcznymi wpadkami.
Sztućce – ile, gdzie i kiedy?
Zanim zabierzemy się za prawidłowe ustawianie sztućców warto upewnić się, że wszystkie sztućce pochodzą z jednego kompletu, a następnie powinniśmy dobrze je wypolerować – nic tak nie cieszy oka jak piękne i lśniące sztućce prawidłowo ułożone przy talerzu. Do polerowania sztućców idealnie sprawdza się kawałek bawełnianej tkaniny.
Układanie zastawy na stole należy zacząć od podtalerzy, które stanowią podstawkę pod inne talerze. Między poszczególnymi nakryciami powinno być zachowane co najmniej 80 cm (mierząc od środka talerza). Serwetki powinny być złożone i ułożone na podtalerzu, z jego lewej strony lub nad nim.
Jest kilka zasad według których powinniśmy układać sztućce. Najważniejsze z nich to:
1. Sztućce układamy po obu stronach talerza, zgodnie z kolejnością ich używania: najdalej od talerza układamy te sztućce, których będziemy używać jako pierwszych. Przy talerzu nigdy nie układamy więcej niż 3 par sztućców – jeśli planujemy podać więcej dań, sztućce możemy podać wraz z serwowanym daniem.
2. Po prawej stronie, w zależności od kolejności spożywanych potraw, układamy nóż do dania głównego, łyżkę do zupy oraz nóż obiadowo-deserowy.
3. Jeśli planujemy podać gościom rybę lub owoce morza, podajemy również specjalne sztućce, które różnią się od zwykłego noża i widelca.
4. Lewa strona talerza przeznaczona jest na widelec stołowy, nieco dalej od niego powinien znaleźć się widelec obiadowo-deserowy.
5. Sztućce do deseru – łyżeczka i widelczyk powinny być ułożone nad talerzem. Trzon łyżeczki powinien być skierowany w prawą stronę, natomiast trzon widelczyka – w lewą.
Savoir-vivre w trakcie posiłku
Savoir-vivre we francuskim tłumaczeniu oznacza „znajomość życia” i jest jednym z wyznaczników kultury osobistej. Wyrażenie to obejmuje także kwestię zachowania się w poszczególnych sytuacjach, w tym zachowanie się przy stole. Savoir-vivre uczy również sztuki nakrywania do stołu oraz przyjmowania gości.
W trakcie trwania posiłku musimy przestrzegać dwóch, głównych zasad:
1. Raz podniesione sztućce ze stołu nie powinny więcej się na nim znaleźć. Kiedy potrzebujemy przerwy w posiłku lub chcemy zasygnalizować, że skończyliśmy już konsumowanie posiłku, sztućce zawsze odkładamy na swój talerz.
2. Jeśli w trakcie spożywania zupy potrzebujemy zrobić sobie przerwę, łyżkę zawsze zostawiamy w głębokim talerzu, natomiast po skończeniu jedzenia możemy ją odłożyć na talerz, który pełni funkcję podstawy dla głębokiego naczynia.
Savoir-vivre po skończonym posiłku
Wydawać by się mogło, że ułożenie sztućców po skończonym posiłku jest sprawą indywidualną i drugorzędną. Okazuje się, że to, w jakiej pozycji zostawiamy sztućce ma ogromne znaczenie – niekoniecznie dla nas, ale głównie dla obsługi restauracji lub gospodarza przyjęcia. W ten prosty sposób możemy niewerbalnie pochwalić gospodarza lub obsługę, dać do zrozumienia, że jedzenie było pyszne lub, że prosimy o dokładkę. Jak zatem układać sztućce?
- Jeśli potrzebujemy przerwy w posiłku układamy sztućce na talerzu w taki sposób, aby widelec odpowiadał zegarowej godzinie ósmej, natomiast nóż – godzinie czwartej, ale należy pamiętać, aby zęby widelca nie stykały się z ostrzem noża – w takim wypadku oznacza to prośbę o dodatkową porcję,
- Jeśli chcemy poinformować obsługę lub gospodarza o skończonym posiłku sztućce układamy obok siebie, tak, by ich rączki wskazywały godzinę 17:20,
- Jeśli po skończonym posiłku chcemy poinformować obsługę lub gospodarza, że jedzenie było pyszne, sztućce powinniśmy ułożyć poziomo na talerzu tak, aby zęby widelca i ostrze noża był skierowane w prawą stronę,
- Jeśli chcemy poinformować obsługę lub gospodarza, że oczekujemy kolejnego dania, sztućce powinny być wyraźnie skrzyżowane na środku talerza – jest to sygnał dla kelnera, że może zabrać nasz talerz, nawet jeśli znajduje się na nim jedzenie,
- Jeśli po skończonym posiłku okazuje się, że jedzenie nie spełniło naszych oczekiwań, również możemy pokazać to obsłudze lub gospodarzowi za pomocą specyficznego ułożenia sztućców, które polega na wetknięciu ostrza noża między zęby widelca, a rączki sztućców skierować na godzinę piątą i siódmą. Jednak takie zachowanie nie jest w dobrym stylu.
Sztućce specjalistyczne
Poza standarowymi rodzajami sztućców, istnieją także sztućce specjalistyczne nadające się do określonych dań i potraw. Wyróżniamy tu między innymi:
- Łyżkę do lodów,
- Łyżeczkę do herbaty,
- Łyżeczkę do kawy,
- Nóż do sera,
- Nóż do masła,
- Nóż do steków,
- Sztućce do makaronu,
- Sztućce do ryb,
- Zestaw do ślimaków,
- Nóż, szpikulec i cążki do homara,
- Nóż i łyżka do ostryg.
Do nakładania owoców służy komplet standardowych sztućców lub duża łyżka i widelec. Jeśli owoce trzeba kroić, podaje się w tym celu widelec oraz nóż deserowy. Jeśli serwujemy małą filiżankę kawy powinniśmy podać do niej specjalną łyżeczkę do kawy, ponieważ ta do herbaty może okazać się za duża. Do deserów lodowych podaje się specjalną, bardziej okrągłą łyżeczkę, a do koktajli – łyżeczkę z długą rączką. Owoce morza również spożywa się za pomocą specyficznych zestawów – na przykład widelec do ostryg służy do odcinania muszli i usunięcia niejadalnych części. Jeśli ostryga jest zamknięta, potrzebujemy do jej rozchylenia specjalnych szczypiec do ostryg. Do jedzenia takich owoców morza jak kraby, raki i langusty stosuje się specjalne dwuzębne widelce i nożyki. Do jedzenia ślimaków używa się szczypiec i widelczyków, natomiast ślimaki morskie wyjmuje się specjalnie przeznaczoną do tego celu szpilką. Kawior spożywa się za pomocą specjalistycznej łopatki lub noża posiadającego zakrzywione ostrze – sztućce do kawioru nie mogą być metalowe, ponieważ psują jego smak.
Stosowanie zasad savoir-vivre mówi bardzo dużo o dobrym wychowaniu człowieka, a jak wiadomo – dobre maniery są zawsze mile widziane, nie tylko w gronie rodziny czy przyjaciół. Znajomość zasad savoir-vivre przy nakrywaniu do stołu jest niezbędna przy przygotowywaniu większych czy mniejszych przyjęć. Dzięki ich znajomości nasi goście będą mogli poczuć się jak w najlepszej restauracji i z pewnością docenią nasze starania.
